متابولیسم یا سوخت ساز پایه (Basal Metabolic Rate) چیست؟
در یک جمله می‌توان گفت: به میزان انرژی که بدن در حالت خوابیدن در 24 ساعت از روز نیاز دارد، متابولیسم یا سوخت و ساز پایه می گویند. توجه کنید که 24 ساعت در حالت خوابیده یعنی بدن هیچگونه فعالیت و تحرکی اعم از راه رفتن ساده، نشستن، ایستادن، صحبت کردن یا رانندگی کردن نداشته باشد. این انرژی مختص زنده نگه داشتن و فعالیت اندام‌های داخلی ما نظیر مغز، قلب، کلیه‌ها و سایر ارگان‌های داخلی بدن است.
چرا محاسبه BMR برای ما اهمیت دارد؟
همه ما با یکدیگر متفاوت هستیم و این بدان معنی است که میزان غذایی که در طول روز می‌خوریم یا فعالیتی که داریم نیز از فردی به فرد دیگر متغیر است. همچنین، عواملی مثل جنسیت، سن، قد و وزن نیز در محاسبه BMR بسیار پراهمیت و تاثیرگذار هستند. زمانی که ما BMR خود را محاسبه کنیم، می‌توانیم از آن به راحتی جهت پیشبرد اهدافمان نظیر کاهش، افزایش و تثبیت وزن استفاده کنیم. به بیان دیگر، اگر بدانیم چقدر کالری در روز جهت بقا نیاز داریم، می‌توانیم ریتم سوخت و سازمان را تنظیم کنیم.
گفتیم بقا! و این یعنی اگر کمتر از میزان کالری BMR مصرف کنیم، می‌میریم؟
خیر! به هیچ وجه! چرا که بدن باز هم جهت حفظ بقا شروع به کاهش انرژی مصرفی روزانه خود می‌کند. به عنوان مثال، انرژی‌ای که جهت کارکرد عضلات مورد نیاز است را کاهش می‌دهد تا به اندام‌های حیاتی مانند قلب، مغز و کبد هیچگونه آسیبی نرسد. در این مرحله شاید بتوان گفت که اولین نشانه کاهش این انرژی مصرفی داخلی، کم اشتها شدن فرد است. بدن خود را به مسیری هدایت می‌کند که انرژی کمتری دریافت کند تا بقا به خطر نیافتد.
BMR کاهش پیدا کرد، مرحله بعد چه می شود؟
در این حالت متاسفانه سوخت و ساز فرد کاهش می‌یابد و این یعنی فرد با کم‌ترین افزایش کالری دچار افزایش وزن می‌شود. چرا که، بدن وی در حالت قحطی قرار گرفته و جهت ترس از ادامه دار شدن شرایط قحطی هر آن چیزی که دریافت می‌کند را ذخیره می‌کند. در این مرحله از خیلی از افراد می‌شنویم که آب هم می‌خورم چاق می‌شوم.
آیا می‌توان BMR را دوباره تنظیم کرد؟
بله، اما شرایط در برخی موارد پیچیده می‌شود. فرد در مدت زمان طولانی از رژیم غذایی غیراصولی استفاده کرده و متابولیسم یا سوخت و ساز پایه فرد به شدت کاهش پیدا کرده است. در این مرحله با استفاده از فردی متخصص و با تجربه می توان با طراحی برنامه غذایی – با یا بدون برنامه تمرینی – سوخت و ساز را مجددا بازتنظیم نمود. در این حالت فرد احساس سلامت و شادابی بیشتری خواهد داشت، چرا که کالری دریافتی و مصرفی وی متعادل شده است و از آن مهمتر می‌تواند از مصرف برخی مواد غذایی (حتی غیرمجاز اما در مقدار کم) لذت ببرد.
