شاید تا کنون کلمه فیتنس (Fitness) را بارها و بارها شنیده باشید، اما آیا تعریف دقیقی از آن دارید؟ گستردگی استفاده از فیتنس به قدری است که گاهی اوقات حتی متخصصان علوم ورزشی دچار گمراهی می‌شوند. در این نوشته، یک‌بار برای همیشه معنا و دامنه کاربرد فیتنس را با هم بررسی می کنیم.
تعریف کلی فیتنس
فیتنس یک اصلاح بسیار گسترده است که می‌توان به گونه‌ای متفاوت آن را برای هر فرد تفسیر کرد، اما به طور کلی می‌توان آن را شاخصه‌ای از سلامت کلی فرد در نظر گرفت. بر خلاف نظر عموم، فیتنس نه تنها کاربردی در رابطه با وضعیت سلامت جسمانی، بلکه بیانگر سلامت روانی فرد نیز شناخته می‌شود.
فیتنس با توجه به کتاب “راهنمای کامل تغذیه و رژیم درمانی – چاپ سوم” در بندهای زیر معنا می‌شود:
- انرژی لازم برای انجام کارهای روزانه که از اهمیت زیادی برخوردارند
- استقامت و مقاومت در برابر چالش‌های ذهنی، فراز و نشیب‌های عاطفی و مقابله با استرس
- دوری از قرارگیری در شرایط بیماری‌های متابولیک نظیر بیماری‌های قلبی-عروقی، سرطان، دیابت و پوکی استخوان
- احساس قدرت و استقامت از نظر بدنی و آمادگی مواجه شدن با چالش‌های ورزشی
- زندگی با کیفیت‌تر و طول عمری طولانی‌تر
با توجه به موارد فوق، فیتنس تنها در ترکیب بدن (درصد عضله و چربی بدن) خلاصه نمی‌شود. بلکه ابعاد کلی سلامت روانی و جسمانی را تحت پوشش خود قرار می‌دهد.
فیتنس و آمادگی جسمانی
به طور کلی آمادگی جسمانی شامل پنج بخش انعطاف‌پذیری، آمادگی قلبی-عروقی، استقامت، قدرت و ترکیب بدن می شود. هر یک از این بخش‌ها باید تحت نظر متخصصان مورد بررسی قرار گرفته و برنامه ریزی‌هایی جهت بهبود هریک انجام شود. آمادگی جسمانی برای سلامت و همچنین مواجه شدن با فعالیت‌های عادی زندگی روزمره (activities of daily living (ADLs)) بسیار حائز اهمیت است. باید اشاره کرد که بهبود وضعیت پنج جزء تشکیل دهنده آمادگی جسمانی، می‌تواند ار بروز بیماری‌های متابولیک در دراز مدت و پیری جلوگیری کند.
فیتنس و ترکیب بدن
“ترکیب بدن” بیانگر نسبت بین توده عضلانی و چربی بدن است که به طور کلی با درصد بیان می‌شود. هرچه درصد چربی بدن پایین‌تر باشد فرد دارای فیزیک بهتر (در صورت داشتن توده عضلانی مناسب) و سلامت بیشتری است. ناگفته نماند که ورزشکاران رشته‌های بدن‌سازی در تمامی دسته‌های باز (Open)، بادی کلاسیک و فیزیک دارای درصد چربی‌های به مراتب بسیار پایین‌تری هستند که تنها برای چند روز مسابقه می‌توانند خود را در آن سطح از آمادگی فیزیکی نگه دارند.
جدای از آن که رژیم غذایی با محدودیت بسیار زیاد کالری و کربوهیدرات می‌تواند در دراز مدت آسیب‌های جبران ناپذیری در پی داشته باشد، درصد چربی بسیار پایین (۷ درصد و کمتر برای مردان و ۱۲ درصد و کمتر برای زنان) موجب بروز اختلالات هورمونی متعددی می‌شود. پس شاید بتوان چنین نتیجه گرفت که فیتنس الزاما درصد چربی بسیار پایین معنا نمی‌شود. همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد، فیتنس به طور کلی سلامت و تندرستی عمومی بدن معنا می‌شود.
جدول زیر بیانگر میزان درصد چربی زنان و مردان و دسته‌بندی آن‌ها است.
همانطور که مشاهده می‌کنید برخلاف تصور عموم، فیتنس در دسته میانی این جدول جای دارد. با توجه به عکس زیر می‌توانید میزان حدودی درصد چربی بدن فیت را مشاهده کنید.
با کلیک روی تصویر زیر می‌توانید از محاسبه گر آنلاین درصد چربی بدن فیت پرو استفاده کنید.
تمرینات فیتنس
مجموعه تمرینات مورد استفاده جهت بهبود آمادگی جسمانی و ترکیب بدن بسیار متنوع است، اما می‌توان به تمرینات فانکشنال (Functional) نگاه ویژه‌ای داشت. فانکشنال به آن از دسته از تمریناتی گویند که بیشترین کاربرد در زندگی روزمره افراد را دارند. فانکشنال در لغت نیز به معنای کاربردی است. یکی از فعالیت‌های ورزشی که شاید این روزها نام آن را شنیده‌اید کراسفیت است. کراسفیت نیز شامل تمرینات فانکشنال بسیاری است که موجب بهبودی بسیار قابل توجه انعطاف‌پذیری، آمادگی قلبی-عروقی، استقامت، قدرت و ترکیب بدن (پنج بخش تشکیل دهنده آمادگی جسمانی) می‌شود. در کراسفیت علاوه بر اجرای تمرینات قدرتی و استقامتی؛ تمرینات سرعتی، تعادلی و تمرکزی نیز اجرا می‌شود که تاثیر بسیار زیادی بر بهبود آمادگی جسمانی دارد.
درباره کراسفیت در فیت پرو بخوانید:
اما فکر نکنید که تنها کراسفیت است که می‌تواند موجب بهبود آمادگی جسمانی و در نتیجه فیتنس شود. هر رشته ورزشی یا تمریناتی که موجب این پنج بخش شوند، کاملا در بروز آمادگی جسمانی اثر بخش هستند. به عنوان مثال، اگر به باشگاه‌های بدن‌سازی می‌روید و تنها تمرینات با وزنه (قدرتی) منظمی دارید، باید کمی در روند تمرینات خود تامل کنید چرا که آمادگی-قلبی عروقی را جا انداخته‌اید. دقت کنید که تمرینات انعطاف‌پذیری را به طور جدی دنبال می‌کنید یا تنها توجه‌تان بر میزان وزنه‌ها و رژیم غذایی‌تان است. این‌جاست که اهمیت توجه به تمامی ابعاد آمادگی جسمانی و فیتنس اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
پس فیتنس خلاف آنچه که تصور می‌شود، تنها به ورزشکاران رشته تناسب اندام یا بدن‌سازی مربوط نمی‌شود بلکه مجموعه‌ای از عوامل تاثیرگذار در احساس سلامت، تندرستی، آرامش روانی، آمادگی جسمانی و اندام ایده‌آل است.
در مجموعه سلامت و فیتنس فیت پرو ما همواره سعی بر آن داشته‌ایم که افراد را در ابتدا آگاه و پس از آن طرح‌ریزی‌های تخحصصی در زمینه سلامت و بهبود وضعیت بدنی را انجام دهیم. ورزشکاران فیت پرو اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند که متخصصان این مجموعه با در نظر گرفتن نیازها و اهداف، برنامه غذایی و تمرینی ویژه هر فرد را طراحی می‌کنند.
